تشخیص اوتیسم در کودکان از ۱۸ ماهگی/ پیشگیری از اختلالات طیف اوتیسم از طریق روش های غربالگری

اختلال اوتیسم به عنوان یکی از پیچیده ترین ناهنجاری های عصبی شناخته می شود که تأثیرات عمیقی بر روی نحوه ارتباط، یادگیری و رفتار افراد می گذارد. هرچند که عوامل دقیق ایجاد این اختلال هنوز به طور کامل مشخص نشده است، با این حال به نظر می رسد که عوامل ژنتیکی و محیطی نقش معناداری در بروز آن ایفا کنند. اگرچه اوتیسم قابلیت درمان ندارد، اما با اجرای مداخلات درمانی مناسب، احتمال بهبود علائم و افزایش کیفیت زندگی فرد مبتلا ممکن است. رویکردهای درمانی متداول شامل رفتاردرمانی، گفتاردرمانی، کاردرمانی و در موارد خاص استفاده از داروهای تجویزی هستند.

کودکان مبتلا به اوتیسم ممکن است نشانگان غیرعادی مانند مشکل در برقراری ارتباط چشمی، عدم پاسخ به نام، قابلیت محدود در فهم زبان بدن و ابراز احساسات، دشواری در ایجاد و حفظ دوستی ها، بی میلی به بازی های گروهی و تکرار برخی حرکات همچون تکان دادن دستان یا پیروی از روال های خاص را از خود نشان دهند. این علائم به طور معمول در سنین ابتدایی کودکی، به ویژه در بازه سنی ۱۲ تا ۲۴ ماهگی، نمایان می شوند.

عواملی که ممکن است با بروز این اختلال مرتبط باشند، شامل سابقه خانوادگی، جهش های ژنتیکی، فرزندآوری در سنین بالا، وزن پایین در زمان تولد، قرارگیری در معرض مواد سمی و فلزات سنگین، سابقه عفونت های ویروسی و همچنین قرار گرفتن جنین در معرض داروهایی نظیر والپروئیک اسید یا تالیدومید، اشاره شده است.

سید جواد حسینی، رئیس سازمان بهزیستی کشور بیان کرده که اختلال طیف اوتیسم به طور فزاینده ای در حال گسترش است و این افزایش ممکن است به سبب به کارگیری سیستم های دقیق ارزیابی و تشخیص باشد، یا اینکه ناشی از ظهور عواملی در این اختلال و یا ترکیبی از هر دو دلیل تلقی شود. در همین حال، در همین بازه زمانی، کاهش چشمگیری در بسیاری از ناتوانی ها از جمله ناتوانی های جسمی حرکتی، ذهنی، شنوایی و غیره نیز مشاهده شده است.

رئیس سازمان بهزیستی کشور بر لزوم تشخیص زودهنگام اوتیسم در سنین حساس تأکید کرد و اعلام داشت: در سنین کمتر از سه سال، مداخلات بهنگام از اهمیت ویژه ای برخوردار است؛ به طوری که در آمریکا، مداخلات لازم برای اوتیسم از سن ۲.۵ سالگی آغاز می شود. اما متأسفانه در کشور ما، سن مداخله غالباً بالای ۴ سال و نزدیک به زمان شروع تحصیل است. نادیده گرفتن تشخیص و اقدام به موقع تا سن ۷ سالگی، به طور چشمگیری اثربخشی مداخلات را کاهش می دهد.

۵۰۰۰ کودک مبتلا به اوتیسم تحت پوشش خدمات بهزیستی قرار دارند

تشخیص اوتیسم در کودکان از ۱۸ ماهگی امکان پذیر است

زهرا نوع پرست، مدیرکل دفتر توانبخشی حرفه ای و توانپزشکی سازمان بهزیستی کشور در مصاحبه ای با تصریح کرده که اختلال طیف اوتیسم می تواند از شدت خفیف تا شدید نوسان داشته باشد و افرادی که دچار اختلالات متوسط یا شدید هستند، بخشی از جامعه هدف سازمان بهزیستی را تشکیل می دهند. بر اساس آمار موجود، نزدیک به ۵۰۰۰ کودک با اختلال اوتیسم متوسط یا شدید از خدمات این نهاد بهره مند هستند.

او در ادامه به نکته ای اشاره کرد که از سن ۱۸ ماهگی، امکان شناسایی اوتیسم در کودکان وجود دارد و بیان کرد: بسیاری از افرادی که اختلالات خفیف دارند، ممکن است نیاز به خدمات حمایتی و آموزشی این سازمان نداشته باشند و به راحتی می توانند در کنار ما و در محیط های گوناگون نظیر ادارات، بیمارستان ها و مدارس فعالیت کنند.

مدیرکل دفتر توانبخشی حرفه ای و توانپزشکی سازمان بهزیستی در پاسخ به پرسشی درباره دسترسی افراد مبتلا به اختلالات خفیف به خدمات بهزیستی، افزود: این افراد اصلاً نیازی به مراجعه به بهزیستی ندارند و می توانند همانند سایر افراد به زندگی عادی ادامه دهند.

پیشگیری از اختلالات طیف اوتیسم از طریق غربالگری

نوع پرست در خصوص پیشگیری از این اختلال به وسیله غربالگری توضیح داد: لازم به ذکر است که غربالگری نمی تواند مانع از وقوع اختلال گردد، بلکه هدف آن شناسایی زودهنگام و مداخله به موقع است که می تواند به ما کمک کند تا بروز این اختلالات را در آینده کاهش دهیم.

او در رابطه با ساماندهی خدمات بهزیستی برای ۵۰۰۰ مددجوی دارای اختلال اوتیسم که تحت پوشش قرار دارند، تصریح کرد: این تعداد فرد شناسایی شده در مراکز روزانه به صورت صبح و بعدازظهر، خدمات آموزشی و توانبخشی دریافت می کنند. همچنین، افرادی که شدت اختلالشان بیشتر است، بسته های مراقبتی ویژه ای دریافت می کنند. ممکن است برخی از این افراد یا خانواده های آنان نیاز به مستمری، کمک هزینه های بهداشتی، اشتغال یا مسکن از سازمان داشته باشند که در این راستا، خدمات مورد نیاز ارائه می شود. علی رغم اینکه ارائه خدمات آموزشی و توانبخشی جزو وظایف اصلی ماست، این اختلال ویژگی ای فراگیر دارد و به عنوان یک ناتوانی در سطح جهانی شناخته می شود.

همچنین درباره پوشش بیمه ای خدمات افراد مبتلا به اوتیسم گفت: سازمان های بیمه گر برخی خدمات را تحت پوشش قرار می دهند و این افراد با توجه به نوع پوشش بیمه ای پایه و تکمیلی خود، می توانند از آن بهره مند شوند که نظارت بر این حوزه بر عهده وزارت بهداشت و سازمان های مرتبط است.