ویتامینی که سیستم ایمنی شما را تقویت می‌کند
ویتامین‌ها به عنوان مولفه‌های حیاتی در حفظ سلامت اعضای مختلف بدن نقش بسیار ارزشمندی ایفا می‌کنند و کمبود هر یک از این مواد مهم می‌تواند تاثیرات منفی جدی بر روی بخش‌های مختلف بدن داشته باشد.
ویتامین دی یکی از این ویتامین‌ها است که بدن به آن نیاز دارد و برای تأمین آن، مصرف برخی خوراکی‌ها و توجه به نکات ساده می‌تواند در برآوردن نیاز بدن به این ویتامین مهم مؤثر باشد.
بر اساس آمار، حدود ۲۰ درصد از بزرگسالان و تقریبا ۱۵ درصد از نوجوانان با مشکل کمبود ویتامین دی مواجه هستند.
علائم کمبود ویتامین دی و عوارض ناشی از آن به وضوح نشان می‌دهد که استخوان‌های بدن به میزان کافی از حمایت و حفاظت برای رشد و تراکم مطلوب برخوردار نیستند؛ به همین دلیل است که وفق آمارها ۲۰ درصد از بزرگسالان و تقریباً ۱۵ درصد از نوجوانان درگیر این کمبود هستند.
کمبود ویتامین دی
سن قبل از ۳۰ سالگی بهترین زمان برای افزایش تراکم استخوان‌ها است. پس از این سن، یعنی در ۳۰ سالگی، تراکم استخوان‌ها کاهش می‌یابد که این امر تعادل و قدرت ماهیچه‌ها را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد.
به همین خاطر، با افزایش سن خطر ابتلا به پوکی استخوان و شکستگی بر اثر سقوط افزایش می‌یابد. پس از ۳۰سالگی، مصرف و جذب ویتامین دی همچنان حائز اهمیت است؛ زیرا این ویتامین به حفظ تراکم استخوان‌ها در سنین بالاتر کمک می‌کند.
خواص ویتامین دی برای سالمندان
ویتامین D در افراد بالای ۶۰ سال می‌تواند خطر سقوط ناشی از عدم تعادل و ضعف عضلات—که از نشانه‌های کمبود ویتامین دی است—را کاهش دهد. لازم به ذکر است که سقوط در این گروه سنی یکی از عوامل مؤثر در شکستن استخوان به شمار می‌آید.
برای مشخص کردن دوز مناسب ویتامین دی به صورت مکمل، بررسی سطح آن از طریق آزمایش خون و مشورت با پزشک الزامی است.
علائم کمبود ویتامین دی
۱. درد و ضعف در عضلات
عملکرد صحیح عضلات نیاز به مقادیر معینی از ویتامین D دارد. زمانی که این ویتامین به میزان کافی نیست، ممکن است منجر به درد و ضعف در عضلات شود. این حالت ممکن است مشابه حسی باشد که در زمان یک عفونت ویروسی مانند آنفولانزا تجربه می‌شود و شدت آن می‌تواند از mild تا severe متغیر باشد و در صورت عدم جبران کمبود، به تدریج وخیم‌تر خواهد شد.
۲. سردرد و سرگیجه
سردرد و سرگیجه می‌تواند به عنوان یکی از علائم فشار خون بالا ظاهر شود و معمولاً از کسانی که دچار کمبود ویتامین D هستند، شکایاتی در مورد فشار خون بالا وجود دارد.
۳. عفونت‌های مکرر
اگر متوجه شده‌اید به صورت مکرر به عفونت‌های ادراری یا مشکلات تنفسی مانند سرماخوردگی یا آنفولانزا مبتلا می‌شوید، ممکن است سیستم ایمنی بدن شما به قدر کافی قوی نباشد.
کمبود ویتامین D یکی از دلایل ممکن برای ضعف سیستم ایمنی است چون این ویتامین در سلول‌های سیستم ایمنی به شکل بالایی وجود دارد و برای عملکرد صحیح آنها الزامی است. احتمال ابتلا به سرماخوردگی یا آنفلوآنزا در کودکانی که ویتامین D کافی دارند، کاهش می‌یابد.
۴. تعریق بیش از حد
تعریق یکی از نشانه‌های بارز کمبود ویتامین D است. اگر مشاهده کردید که بیش از حد عرق می‌کنید و هیچ دلیل واضحی مانند تب، گرمای شدید یا فعالیت ورزشی شدید نمی‌بینید، این مسئله را حتماً با پزشک درمیان بگذارید.
۵. احساس افسردگی
افسردگی نیز یکی دیگر از نشانه‌های کمبود ویتامین D به شمار می‌رود. احساس ناراحتی، بی‌ارزشی و صرفاً احساس غمگینی نمونه‌هایی از علائم افسردگی است که بهبود کمبود ویتامین D می‌تواند به رفع این مشکلات منجر شود و شما را به زندگی عادی خود بازگرداند.
۷. ارتباط کمبود ویتامین D با ریزش مو
بین کمبود ویتامین D و ریزش مو ارتباط نزدیکی وجود دارد. اگر سطح ویتامین‌ها و مواد معدنی بدن شما برای مدت طولانی کمتر از حد معمول باشد، مواد مغذی ضروری برای انجام یک چرخه نرمال رشد به فولیکول‌های مو نمی‌رسند.
این کمبود مواد مغذی می‌تواند موجب شود موهای شما شکننده و حساس شده یا دچار ریزش گردند؛ زیرا بدن شما نمی‌تواند چرخه کامل رشد موها را انجام دهد.
ویتامین D یکی از مواد مغذی مؤثر بر رشد مو است. به طور کلی، حفظ سطح این ویتامین در حد متعادل یکی از بهترین راه‌های مقابله با ریزش مو به علت مشکلات تغذیه‌ای محسوب می‌شود.
عوارض کمبود ویتامین دی
ویتامین D در بسیاری از فرآیندهای بدن و عملکرد اعضای مختلف نقش کلیدی دارد اما کمبود آن می‌تواند در نواحی مختلف بدن عوارض متنوعی را به همراه داشته باشد که می‌توان آنها را در چند دسته تقسیم بندی کرد.
این ویتامین محلول در چربی است و اگر فردی با اختلالات گوارشی که بر جذب چربی تأثیر می‌گذارد، مواجه باشد، ممکن است نتواند ویتامین‌های محلول در چربی از جمله ویتامین D را به خوبی جذب کند. یکی از نشانه‌های اولیه کمبود این ویتامین تعریق سر است.
یکی از نشانه‌های بارز کمبود ویتامین D در سیستم اسکلتی بدن خود را به شکل شکستگی‌های میکرو ناشی از تنش نمایان می‌سازد.
کلسیم و ویتامین D هر دو عامل کلیدی در تقویت استخوان‌ها هستند. مکانیسم عملکرد آنها به این شکل است که کلسیم به ساخت استخوان و ویتامین D به جذب کلسیم کمک می‌کند.
شکستگی‌های میکرو ناشی از تنش به دلیل کاهش تراکم استخوان به‌وجود می‌آید و نوعی شکستگی ناکامل است که هنگام وارد شدن نیروهای ناچیز به استخوان‌های کم‌تراکم اتفاق می‌افتد.
افرادی که دچار درد مزمن و احساس ضعف عمومی هستند نیز باید به کمبود ویتامین D شک کنند.
اگر در معرض ابتلا به بیماری‌های عفونی به طور مکرر باشید، این می‌تواند هم نشانه‌ای از کمبود ویتامین D در بدنتان باشد. طبق نظر کارشناسان، ویتامین D موجب فعال شدن موادی در سیستم ایمنی بدن می‌شود که در مقابله با میکروب‌ها و عوامل بیماری‌زا نقش دارند و در صورت کمبود این ویتامین، ضعف سیستم ایمنی امکان‌پذیر خواهد بود.
ویتامین D همچنین مسئول تنظیم ژن‌هایی است که بر رشد طبیعی پیاز مو تأثیرگذار هستند؛ بنابراین ریزش مو نیز می‌تواند به عنوان یکی از نشانه‌های کمبود این ویتامین مطرح شود. ویتامین D یکی از عناصر غذایی است که بر روی رشد مو اثرگذار می‌باشد.
آخرین نشانه کمبود ویتامین D می‌تواند مشکلی روانی باشد. تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که کمبود این ویتامین با افسردگی مرتبط است. بسیاری از محققان بر این باورند که قرارگیری در معرض نور خورشید می‌تواند برای افراد افسرده مفید باشد و روحیه آنها را تقویت کند.
علاوه بر این، برخی متخصصان معتقدند که این ویتامین ممکن است برای بیمارانی که به شدت از کمبود آن رنج می‌برند نیز مؤثر واقع شود. سروتونین، هورمونی که سطح انگیزه و روحیه افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهد، در معرض نور خورشید افزایش و در هنگام کاهش نور خورشید کاهش می‌یابد.
سید مرتضی صفوی، استاد تغذیه در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در گفتگو با خبرنگار سلامت خبرگزاری فارس، در پاسخ به این سؤال که «ویتامین دی چه خواصی برای بدن دارد؟»، گفت: میزان مورد نیاز ویتامین دی در سنین مختلف متفاوت است و نوزادان تا ۱۲ ماهگی نیاز به ۱۰ میکروگرم در روز دارند و افراد یک تا ۷۰ ساله باید روزانه ۱۵ میکروگرم از این ویتامین دریافت کنند.
وی افزود: برای افراد بالای ۷۰ سال نیاز به مقدار ۲۰ میکروگرم در روز و زنان باردار و شیرده به ۱۵ میکروگرم یا ۶۰۰ واحد بین‌المللی در روز نیاز دارند.
با آزمایش میزان ویتامین دی، وضعیت بدن را ارزیابی کنید
این استاد تغذیه تأکید کرد: برای بررسی میزان نیاز بدن به ویتامین دی باید سطح آن را از طریق انجام آزمایش خون بسنجیم.
صفوی خاطرنشان کرد: ویتامین دی یک ویتامین محلول در چربی است و باید میزان و سطح آن در بدن بیشتر از حد معمول نباشد. معمولاً کمتر از ۱۲ نانوگرم در میلی لیتر به عنوان کمبود ویتامین دی شناخته می‌شود.
وی یادآور شد: سطح نرمال ویتامین دی بالای ۲۰ نانوگرم در لیتر است و اگر به ۵۰ نانوگرم در لیتر برسد، به معنی بیش از حد بودن آن است؛ همچنین اگر سطح ویتامین دی خیلی پایین باشد باید این ویتامین را مصرف کرد که هر قرص به مانند دانه تسبیح، در داروخانه‌ها ۵۰ هزار واحد را یک قرص می‌نامند.
این استاد تغذیه به این نکته اشاره کرد: می‌توانیم به صورت ماهیانه یک قرص ویتامین دی مصرف کنیم و اگر آزمایش نشان‌دهنده نرمال بودن سطح ویتامین دی بود، می‌توان گفت که هر ماه یک قرص کافی است؛ چرا که در شرایط ویژه‌ای مانند شیوع کرونا و آنفولانزا هستیم و باید قوی‌تر شدن سیستم ایمنی بدن را در نظر داشته باشیم.
صفوی خاطرنشان کرد: یکی از وظایف مهم ویتامین دی در بدن اگر به مقدار کافی نباشد، می‌تواند به عنوان یک مشکل جدی در نظر گرفته شود که به ضعف سیستم ایمنی و عدم توانایی در مقاومت در مقابل بیماری‌ها منجر خواهد شد.
ویتامین دی به تنظیم و تعادل کلسیم و فسفات در بدن کمک می‌کند
وی همچنین افزود: ویتامین دی به تنظیم و تعادل کلسیم و فسفات کمک می‌کند که این دو ماده برای ساخت و تقویت استخوان‌ها ضروری هستند. در صورت تأمین کافی ویتامین D، استخوان‌ها و دندان‌ها در جذب این ویتامین موفق خواهند بود.
ویتامین دی در مهار رشد سلول‌های سرطانی نقش دارد
این استاد تغذیه خاطرنشان کرد: وجود ویتامین دی موجب مهار رشد سلول‌های سرطانی و تقویت سیستم ایمنی بدن شده و در صورت کمبود آن ممکن است ناهنجاری‌هایی مانند نرمی استخوان، راشیتیسم و نیز دردهای استخوانی در بزرگسالان به وجود آید.
صفوی افزود: احساس سستی و بی‌حالی یکی دیگر از نشانه‌های کمبود ویتامین دی است و این ویتامین از طریق تابش نور خورشید به بدن جذب می‌شود، البته باید این نور به صورت مستقیم و حداقل ۴۵ دقیقه تا یک ساعت در روز باشد.
وی با اشاره به موجود بودن ویتامین دی در غذاهای دریایی تصریح کرد: کمبود این ویتامین همچنین موجب درد کمر، افسردگی و احساس ضعف و خستگی می‌شود؛ همچنین روغن ماهی، زرده تخم‌مرغ، ماهی سالمون، تن و لبنیات غنی شده از منابع خوب ویتامین دی هستند.
