دلایل ایجاد سنگ در کلیه‌ها چیست؟
متخصص در زمینه جراحی کلیه و مجاری ادراری و نیز عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی فسا، در این خصوص بیان داشت: به شکل طبیعی، مواد زاید ناشی از فرآیندهای شیمیایی بدن از طریق ادرار دفع می‌شوند.
دکتر سید محسن حسامی، توضیح داد که مواد زاید موجود در ادرار همچون کلسیم، اگزالات، اسید اوریک و فسفات، ممکن است در برخی مواقع در کلیه جمع شده و به سنگ تبدیل شوند. وی اضافه کرد: مکانیسم شکل‌گیری سنگ مشابه به فرآیند تشکیل مواد است؛ به طور مثال، با اضافه کردن شکر به آب، هنگامی که غلظت شکر به حد اشباع برسد، بلورهای شکر رسوب کرده و نبات به وجود می‌آید.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی فسا تأکید کرد: تعریق زیاد ناشی از فعالیت بدنی در هوای گرم و کم‌آبی، منجر به غلیظ شدن ادرار و رسوب کریستال‌های موجود در آن و در نهایت، تشکیل سنگ می‌شود.
به گفته وی، کمبود ترکیبات شیمیایی در ادرار همانند سیترات و منیزیم که به صورت طبیعی از چسبندگی کریستال‌ها جلوگیری می‌کنند، می‌تواند منشأ تشکیل سنگ باشد.
دکتر حسامی خاطرنشان کرد که فرآیند شکل‌گیری سنگ ممکن است چندین سال به طول بینجامد و در بیشتر موارد، سنگ‌های کلیه کوچک بوده و به هنگام جدا شدن از کلیه به حالب (میزنای) منتقل می‌شوند. در این زمان، بیمار ممکن است به طور ناگهانی دچار درد شدید در ناحیه پهلو، همراه با تهوع و نفخ شکم شود، حتی اگر پیشتر سابقه‌ی دفع سنگ نداشته باشد.
وی توضیح داد که سنگ‌های کوچک‌تر از پنج میلی‌متر در اغلب موارد با تجویز داروها و مشاوره‌های تخصصی قابل دفع هستند، در حالی که سنگ‌های بزرگتر از هفت میلی‌متر به طور عمده در کلیه و میزنای باقی مانده و ممکن است سبب آسیب به بافت کلیه گردند، که در صورت عدم تشخیص مناسب و پی‌گیری‌های لازم، می‌تواند منجر به نارسایی کلیه شود.
وی در مورد عواملی که باعث تشکیل سنگ‌های کلیه می‌شود تصریح کرد: وجود غلظت‌های بالا از مواد غیرمحلول در ادرار و عدم مصرف مایعات کافی، باعث افزایش احتمال ایجاد سنگ خواهد شد.
بیماری‌های کلیوی و دفع زیاد اگزالات موجود در مواد غذایی همچون آجیل، مرکبات، گوجه‌فرنگی و توت‌فرنگی و همچنین سیستین موجود در تخم‌مرغ می‌توانند از دوران کودکی به تشکیل سنگ منجر شوند، و انواع مختلف سنگ کلیه به نوع فرآورده زایدی که به صورت کریستال در ادرار وجود دارد بستگی دارد.
دکتر حسامی اضافه کرد که بیشتر سنگ‌های کلیه از نمک‌های اگزالات کلسیم تشکیل می‌شوند. وی افزود: در صورت پرکاری غده پاراتیروئید، که هورمون تولیدی آن به جذب کلسیم از روده‌ها کمک می‌کند و برای عملکرد طبیعی استخوان‌ها ضروری است، سطح کلسیم در خون افزایش یافته و دفع آن از طریق کلیه‌ها سبب تشکیل سنگ‌های متعدد حاوی کلسیم در هر دو کلیه خواهد شد.
وی همچنین اشاره کرد که درصد کمی از سنگ‌ها حاوی اسید اوریک هستند، که در نتیجه‌ی متابولیسم پروتئین‌هایی مانند گوشت قرمز، دل، جگر، قلوه و کله‌پاچه تولید می‌شوند. دکتر حسامی برای سنگ‌های بزرگ کلیه، که به نام سنگ شاخ گوزنی شناخته می‌شوند، هشدار داد که عفونت‌های مزمن ادراری و قلیایی شدن ادرار می‌تواند موجب تشکیل آن‌ها شود. متأسفانه، این سنگ‌ها به دلیل اندازه بزرگشان خارج نشدن از کلیه اغلب بدون نشانه باقی می‌مانند و تنها زمانی مشخص می‌شوند که آسیب‌های جبران‌ناپذیری به بافت کلیه وارد کرده یا به طور کامل بافت کلیه را از بین ببرند.
