آینده اینترنت اشیاء در ایران به چه سمت و سویی پیش خواهد رفت؟

اینترنت اشیاء، پدیده ای که در سال های اخیر به عرصه تکنولوژی قدم گذاشته، طبق اعلام مسئولان، در کشور ما انتظار می رود تا سال ۱۴۰۵ بیش از ۲۰۰ میلیون دستگاه به آن متصل شوند.

اینترنت اشیاء یک شبکه جهانی است که شامل میلیاردها شی و دستگاه می باشد و این اشیاء از طریق حسگرها، نرم افزارها و فناوری های دیگر به یکدیگر متصل شده و داده ها را از طریق اینترنت مبادله می کنند.

کوین اشتون در سال ۱۹۹۹ مفهوم “اینترنت اشیاء” را برای تقویت شناسایی فرکانس رادیویی (RFID) معرفی کرد که با سنسورها و محرک های درون ساخت کار می کند. گرچه ایده اصلی در دهه ۱۹۶۰ شکل گرفت و به عنوان محاسبات فراگیر یا اینترنت جاسازی شده شناخته می شد. اشتون این مفهوم را به منظور بهبود عملکرد زنجیره تأمین معرفی نمود و از آن زمان به محبوبیت زیادی در تابستان ۲۰۱۰ دست یافت.

کاربرد اینترنت اشیاء به چند حوزه محدود نمی شود و با اتصال بیش از هفت میلیارد دستگاه به این شبکه، پیش بینی ها حاکی از آن است که تا سال ۲۰۲۵، این تعداد به بیش از ۲۲ میلیارد دستگاه افزایش یابد، به همین دلیل رقابت شدیدی بین شرکت های مطرح در زمینه تکنولوژی برای توسعه اینترنت اشیاء و پیشی گرفتن از یکدیگر در حال برگزاری است.

در کشور ما انتظار می رود که تا سال ۱۴۰۵ بیش از ۲۰۰ میلیون دستگاه به اینترنت اشیاء متصل شوند.اینترنت اشیاء صنعتی (IIoT) به کاربرد و گسترش اینترنت اشیاء (IoT) در بخش ها و برنامه های صنعتی اشاره دارد. این حوزه شامل کاربردهای صنعتی نظیر رباتیک، دستگاه های پزشکی و فرآیندهای تولید نرم افزاری می شود و از جمله تکنولوژی های اساسی و پرکاربرد در اتوماسیون صنعتی و نظارت بر فرآیندها است.

با اینکه اینترنت اشیاء مزایای بسیاری برای کاربران به ارمغان آورده، اما چالش هایی نیز به همراه دارد. مسائل امنیت سایبری و نگرانی های مرتبط با حفظ حریم خصوصی، از جمله نگرانی های اصلی محققان و کارشناسان امنیتی است و این دو موضوع چالش های بزرگی برای سازمان های تجاری و عمومی به وجود آورده است. حملات رایج امنیت سایبری نقاط ضعف فناوری های اینترنت اشیاء را نمایان می سازد. این آسیب پذیری به خاطر اینکه ارتباط متقابل شبکه ها در اینترنت اشیا امکان دسترسی از طریق اینترنت ناشناس و غیرقابل اعتماد را ایجاد می کند، به امنیت بیشتری نیاز دارد.

اتصال ۲۰۰ میلیون شی به اینترنت اشیاء تا سال ۱۴۰۵

فرهاد سنجری فرد، مدیرکل توسعه صنعت افتا سازمان فناوری اطلاعات ایران، اعلام کرده است که تا پایان سال ۲۰۲۳، بیش از ۱۵ میلیارد دستگاه به اینترنت اشیاء متصل شده اند و پیش بینی می شود که این عدد تا سال ۲۰۳۰ به ۳۰ میلیارد دستگاه برسد. همچنین در کشور ما انتظار می رود حدود ۲۰۰ میلیون شیء تا سال ۱۴۰۵ به این شبکه وصل شوند.

بر اساس گفته های وی، کاربرد اینترنت اشیاء در صنایع شامل افزایش سطح بهره وری، ایجاد فرصت های جدید تجاری و ارتقای کیفیت خدمات است. به لحاظ امنیتی، تخمین ها نشان می دهند که تا سال ۲۰۲۳ تقریبا ۱.۵ میلیارد حمله به تجهیزات اینترنت اشیاء صورت گرفته و پیش بینی می شود این تعداد هر سال، ۲۰ درصد افزایش یابد. همچنین، بیش از ۷۰ درصد از این حملات در سطح جهانی به حوزه انرژی مربوط می شوند.

سنجری با اشاره به این نکته که ۴۰ درصد از تجهیزات موجود در بازار ایران حداقل الزامات امنیتی را رعایت نکرده اند، گفت: با وضعیت کنونی، ما با مقدار زیادی از تجهیزات مواجه هستیم که هم از طریق واردات و هم تولید داخلی در کشور فعالیت می کنند و لازم است که قبل از بروز مشکلات امنیتی، تدابیر لازم را اتخاذ کنیم. اما هیچ کدام از آزمایشگاه های دارای مجوز از سازمان فناوری اطلاعات در حوزه اینترنت اشیاء فعال نیستند.

برخی از کاربردهای کلیدی اینترنت اشیاء

استفاده از اینترنت اشیاء در صنایع مختلف: شرکت ها و کارخانه هایی که از حسگرها در فرایندها و محصولات تجاری خود بهره می برند، بیشترین بهره را از اینترنت اشیاء می برند.

صنایع خودروسازی: اکنون صنعت خودروسازی به طور قابل توجهی از مزایای اینترنت اشیاء در تولیدات خود استفاده می کند. علاوه بر منافع این تکنولوژی در خط تولید، حسگرها قادرند تا به کاربر هشدار دهند که قطعات در آستانه خرابی هستند یا خطرات احتمالی در حین رانندگی، جزئیات مسیر و حتی راهکارهای مناسب را اطلاع رسانی نمایند.

سلامت و درمان: اینترنت اشیاء فواید زیادی در بخش سلامت و درمان ارائه می دهد. پزشکان و پرستاران نیاز مبرمی دارند تا از محل دقیق وسایل کمک دار نظیر ویلچرها آگاه باشند. وقتی ویلچرهای بیمارستانی به دستگاه های حسگر اینترنت اشیاء مجهز شوند، می توان به آسانی آن ها را از طریق سیستم های نظارت بر دارایی اینترنت اشیاء پیگیری کرد و سریع ترین ویلچر را پیدا کرد. همچنین، دیگر تجهیزات بیمارستانی نیز می توانند به همین روش پیگیری شوند تا اطمینان حاصل شود که تمامی ابزارها به درستی استفاده می شوند.

امنیت عمومی: علاوه بر اینکه این تکنولوژی قادر به ردیابی دارایی های فیزیکی است، می تواند در راستای افزایش امنیت نیز به کار گرفته شود.

کارشناسان بر این باورند که آینده اینترنت اشیاء به میزان احترامی که به حریم خصوصی افراد گذاشته می شود، بستگی دارد. نگرانی ها در مورد حریم خصوصی و آسیب های احتمالی همراه با این فناوری، ممکن است مانعی برای پذیرش کامل اینترنت اشیاء قلمداد گردد.

محترم شمردن حریم خصوصی کاربران برای اطمینان از آسودگی خاطر آن ها در استفاده از اینترنت اشیاء و دستگاه های متصل و خدمات مربوط به آن امری اساسی است. تلاشی فراوان در حال انجام است تا اطمینان حاصل شود که اینترنت اشیاء به طرز معناداری مسائل مربوط به حریم خصوصی را بازتعریف می کند، از جمله موضوعاتی چون افزایش نظارت و پیگیری نقض های امنیتی.